Arkyves ICONCLASS Browser

Tijdens en naar aanleiding van het Code Camping event van Hack de Overheid van 26 november zijn er meerdere programmeurs, hackers en coders met de Open Cultuur Datasets aan de slag gegaan. De resultaten hiervan worden op ons blog gezet, met een uitleg van de makers erbij. De vierde demo die we uitlichten is de Arkyves ICONCLASS Browser die door Etienne Posthumus (Arkyves) is gemaakt met de dataset van het Rijkmuseum.

Bijbelse verleidingsscènes, onthoofdingen, uilen, Geluk en Ongeluk, kikkers en salamanders, muziek, fabels, oorlogsgruwelen, de ‘corrigerende tik’, ouders en kinderen, Hoop en Vrees, de vier seizoenen … enzovoort, enzovoort. Dankzij het initiatief van het Rijksmuseum om de beschrijvingen en afbeeldingen van zo’n 100.000 objecten beschikbaar te stellen aan ontwikkelaars, is het nu mogelijk om aan je eigen bureau eindeloos gevarieerde thematische tentoonstellingen samen te stellen. Je kunt bij wijze van spreken elke zondagmiddag een andere in elkaar zetten en dat probleemloos jaren lang volhouden.

Minstens zo belangrijk is dat het nu ook veel gemakkelijker is geworden om prenten, tekeningen en schilderijen te gebruiken als historische bronnen. Of je nu belangstelling hebt voor stadsontwikkeling in de zeventiende eeuw, de geschiedenis van de geneeskunde, of man-vrouw verhoudingen, er zijn altijd wel afbeeldingen te vinden die je iets over zo’n onderwerp vertellen.

Het spreekt vanzelf dat er veel werk verzet moet zijn voordat je op deze manier door een collectie kunt zoeken. Om te beginnen moeten de werken zorgvuldig gecatalogiseerd zijn. Bij dat catalogiseren moeten de medewerkers de tijd krijgen om te beschrijven wat er op een prent of tekening te zien is. Dat klinkt simpeler dan het is, omdat daar dikwijls gespecialiseerde kennis voor nodig is. Die kennis opbouwen en toepassen op zo’n massa materiaal kost vele jaren.

Ten tweede kun je het beschrijven van de inhoud van al die prenten en tekeningen op veel manieren aanpakken, maar hoe meer materiaal er beschreven moet worden, des te belangrijker is het om daarvoor gebruik te maken van een ‘controlled vocabulary’. In zo’n vocabulair dienen de termen zo met elkaar verbonden te zijn dat je bijvoorbeeld papegaaien en pauwen samen kunt opvragen uit de catalogus door te zoeken op siervogels, of, sterker nog, alle afbeeldingen van vogels in één keer uit de collectie kunt ophalen. Als het vocabulair die structuur niet heeft, dan is het nauwelijks mogelijk om groepen te maken van werken met dezelfde of verwante onderwerpen. Het iconografisch classificatiesysteem ICONCLASS heeft die structuur wel en met name bij het beschrijven van de collectie van het Prentenkabinet is goed te zien waartoe het geduld en de toewijding van de museumstaf en de toepassing van dat systeem hebben geleid. Dit deel van de collectie levert dan ook de rijkste oogst aan materiaal voor de Arkyves Browser.

Arkyves ICONCLASS Browser

Die Arkyves ICONCLASS Browser plugin zelf is het onderdeel dat de cirkel rond maakt. De plugin maakt optimaal gebruik van de ICONCLASS-informatie in een catalogus en is zo generiek dat hij kan worden ingepast in elke webcatalogus. Met andere woorden: elke met ICONCLASS beschreven collectie kan toegankelijk gemaakt worden met een plugin Browser met dezelfde functionaliteit als die van het Rijksmuseum. Wie andere voorbeelden wil zien kan onder meer terecht bij het Virtuelles Kupferstichkabinett of bij de Database of Mid-Victorian Illustration. Op precies dezelfde manier zou de Arkyves Browser plugin ook in de Rijksmuseum website zelf kunnen worden opgenomen. Sterker nog, de medewerkers van het Rijksmuseum maken al gebruik van de browser, vanwege de grote verrijking die is ontstaan met de koppeling met ICONCLASS!

Etienne Posthumus | Arkyves