Voordelen en risico’s

Afgelopen maandag 14 mei vond de vierde bijeenkomst plaats van de Open Cultuur Data Masterclass. Drie interessante sprekers gingen in op de mogelijke gevolgen van open data voor de bedrijfsvoering, en de (veronderstelde) risico’s en voordelen van het openstellen van data.

The Yellow Milkmaid
Martijn Arnoldus, senior adviseur bij Kennisland, legde aan de hand van een Europeana white paper “The Problem of the Yellow Milkmaid” uit hoe data gepositioneerd is binnen verschillende soorten erfgoedinstellingen. Met Osterwalder’s Business Model Canvas wordt de rol van data binnen een organisatie inzichtelijk. Creëren van data kan betrekking hebben op de kernactiviteit van een organisatie vanuit zijn publieke missie, een bron (‘key resource’) om een product of dienst indirect naar de markt brengen, of een waardepropositie waarbij de metadata zelf als product wordt verkocht. De plaatsing van data binnen het model geeft aan wat voor effect het open beschikbaar stellen van deze data heeft.

In het “Yellow Milkmaid” paper kwam naar voren dat erfgoedinstellingen met name verlies van naamsvermelding en potentieel inkomen als een risico zien. Deelnemers van de masterclass voegden hier nog aan toe dat binnen hun organisatie het verlies van controle over data nog als belangrijk risico wordt gezien. De grootste voordelen van open data zijn volgens het stuk paper en de deelnemers: bijdragen aan de missie van een culturele instelling, toename van je relevantie als instelling en een toegenomen bereik en communicatiekanalen. Daarbij gaven de deelnemers aan dat er een grote behoefte is aan praktijkervaring, en goed omschreven cases waarin de gevolgen van openstellen en hergebruik van data worden gedocumenteerd.

data.overheid.nl
Paul Suijkerbuijk werkt voor het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK) aan het project data.overheid.nl. Dit project verzamelt open overheidsdata en maakt deze beschikbaar als een product van de Europese richtlijn over publieke sectorinformatie (PSI-directive) en de Wet Openbaarheid Bestuur. Data.overheid.nl richt zich op transparantie, dienstverlening, innovatie en bedrijvigheid. BZK was in 2011 een grote sponsor van Apps voor Nederland.

Suijkerbuijk gaf aan dat je het beste kunt starten met openstellen van data door een balans te vinden tussen data die gemakkelijk vrij te maken is, en waarvan je weet dat dit rechtentechnisch kan. Daarbij benadrukte hij het belang van het actief koppelen van ontwikkelaars aan de data eigenaren bij het openstellen en hergebruiken van data. Pas dan kunnen partijen wederzijds hun behoeften kenbaar maken en ontstaat er pas echt ruimte voor het maken van een app waar beide iets aan hebben.

Cultuur onderdeel van PSI-directive?
Bram Voermans werkt bij het Ministerie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Als adviseur binnen dit ministerie houdt hij zich ook bezig met open data. OCW heeft een formele positie uitgesproken over open culturele data als onderdeel van de PSI-directive. De Europese Commissie wil de richtlijn uitbreiden en culturele instellingen verplichten ook aan bepaalde voorwaarden te voldoen met betrekking tot het beschikbaar stellen van data.

Het ministerie van OCW vindt dat Brussel hiermee te ver gaat. De PSI-directive is geschreven voor overheidsdata en niet voor cultuur data. Deze scheidslijn is belangrijk, zeker aangezien openstellen van data voor met name kleine erfgoedinstellingen geen sinecure is en een grote druk op personeel en financiën van een organisatie kan geven. Voermans gaf aan dat dit een principieel verschil is en dat de het ministerie het openstellen van culturele data wel aanmoedigt.

Na de presentaties gingen de deelnemers in gesprek met de sprekers over de voordelen die zij voor hun eigen organisatie zien voor het openstellen van data en wat ze daarvoor nodig hebben om dat te kunnen realiseren.

De volgende masterclass van Open Cultuur Data valt samen met de hackathon van 16 juni. Hier zullen de vrijgemaakte datasets worden gepresenteerd en zullen ontwikkelaars worden aangespoord deze te gebruiken in nieuwe, innovatieve toepassingen.